Trong thế giới tài chính, cổ phiếu quỹ (hay còn gọi là tài khoản 419) là một khái niệm quan trọng mà các nhà đầu tư và doanh nghiệp cần nắm rõ. Đây là những cổ phiếu mà công ty mua lại từ thị trường, nhằm mục đích tái cấu trúc vốn hoặc phục vụ các chiến lược tài chính dài hạn. Vậy tài khoản 419 có đặc điểm gì nổi bật và ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động kinh doanh? Hãy cùng khám phá trong bài viết dưới đây.

1. Nguyên tắc kế toán tài khoản 419 – Cổ phiếu quỹ

Tài khoản 419 – Cổ phiếu quỹ, được sử dụng để phản ánh giá trị hiện tại và biến động của số cổ phiếu mà công ty cổ phần đã mua lại từ thị trường, trong số cổ phiếu đã phát hành trước đó. Những cổ phiếu này không có quyền nhận cổ tức, tham gia bầu cử hay chia tài sản khi công ty giải thể. Khi chia cổ tức, cổ phiếu quỹ sẽ không được tính vào số cổ phiếu được chia mà vẫn được xem là chưa được bán ra.

Giá trị của cổ phiếu quỹ được ghi nhận trên tài khoản này theo giá thực tế mua lại, bao gồm giá mua và các chi phí liên quan trực tiếp như phí giao dịch, chi phí thông tin… Khi lập báo cáo tài chính cuối kỳ, giá trị thực tế của cổ phiếu quỹ sẽ được ghi giảm vào Vốn đầu tư của chủ sở hữu, thể hiện bằng số âm.

Lưu ý rằng tài khoản này không phản ánh cổ phiếu công ty mua từ các công ty khác với mục đích đầu tư. Nếu công ty tái phát hành cổ phiếu quỹ hoặc sử dụng để chi trả cổ tức, thưởng, trị giá sẽ được tính theo phương pháp bình quân gia quyền. Đặc biệt, khi công ty mua lại cổ phiếu với mục đích hủy bỏ ngay lập tức, giá trị cổ phiếu sẽ không ghi vào tài khoản này mà sẽ giảm trực tiếp từ vốn góp và thặng dư vốn cổ phần.

2. Kết cấu và nội dung của tài khoản 419 – Cổ phiếu quỹ

Bên Nợ: Giá trị thực tế của cổ phiếu quỹ tại thời điểm mua vào.

Bên Có: Giá trị thực tế của cổ phiếu quỹ khi được tái phát hành, dùng để chia cổ tức hoặc hủy bỏ.

Số dư bên Nợ: Giá trị thực tế của số cổ phiếu quỹ mà công ty hiện đang sở hữu.

3. Hướng dẫn cách hạch toán tài khoản 419 – Cổ phiếu quỹ

Kế toán mua lại cổ phiếu do công ty phát hành:
Khi công ty hoàn tất các thủ tục mua lại cổ phiếu đã phát hành, theo quy định pháp luật, kế toán thực hiện thanh toán cho các cổ đông với giá thỏa thuận và nhận cổ phiếu về, ghi:

• Nợ TK 419 – Cổ phiếu quỹ (giá mua lại cổ phiếu)
• Có các TK 111, 112 (tiền mặt hoặc tiền gửi).

Trong trường hợp phát sinh chi phí liên quan trực tiếp đến việc mua lại cổ phiếu, ghi:

• Nợ TK 419 – Cổ phiếu quỹ
• Có các TK 111, 112.

Tái phát hành cổ phiếu quỹ:
Khi cổ phiếu quỹ được tái phát hành với giá cao hơn giá mua lại thực tế, ghi:

• Nợ các TK 111, 112 (tổng số tiền thu từ tái phát hành cổ phiếu)
• Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (theo giá mua lại thực tế)
• Có TK 411 – Vốn đầu tư của chủ sở hữu (phần chênh lệch giữa giá tái phát hành và giá mua lại).

Khi cổ phiếu quỹ được tái phát hành với giá thấp hơn giá thực tế mua lại, ghi:

• Nợ các TK 111, 112 (tổng số tiền thu từ tái phát hành cổ phiếu)
• Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (chênh lệch giữa giá tái phát hành thấp hơn giá mua lại)
• Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (theo giá thực tế mua lại).

Hủy bỏ cổ phiếu quỹ:
Khi công ty quyết định hủy bỏ cổ phiếu quỹ, ghi:

• Nợ TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (theo mệnh giá cổ phiếu hủy bỏ)
• Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (phần chênh lệch giữa giá mua lại và mệnh giá)
• Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (theo giá mua lại thực tế).

Chia cổ tức bằng cổ phiếu quỹ:
Trường hợp giá phát hành cổ phiếu quỹ khi chia cổ tức cao hơn giá mua lại thực tế, ghi:

• Nợ TK 421 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (theo giá phát hành cổ phiếu quỹ)
• Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (theo giá thực tế mua lại)
• Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (phần chênh lệch giữa giá phát hành và giá mua lại).

Trường hợp giá phát hành cổ phiếu quỹ khi chia cổ tức thấp hơn giá thực tế mua lại, ghi:

• Nợ TK 421 – Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (theo giá phát hành cổ phiếu quỹ)
• Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (phần chênh lệch giữa giá mua lại cao hơn giá phát hành)
• Có TK 419 – Cổ phiếu quỹ (theo giá thực tế mua lại).

Tài khoản 419 – Cổ phiếu quỹ đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và ghi nhận các giao dịch liên quan đến cổ phiếu mà công ty mua lại. Việc hiểu rõ các quy trình kế toán và tác động của cổ phiếu quỹ giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa chiến lược tài chính và nâng cao giá trị cổ đông.Nếu cần giải đáp chi tiết thêm về tài khoản 419 hãy liên hệ ngay với chúng tôi nhé!